Wschodnia Wielkopolska, która obecnie jest regionem Polski zmagającym się z największymi deficytami wody, ma szansę stać się liderem wprowadzania rozwiązań, których celem jest renaturyzacja i rekultywacja terenów zdegradowanych. Współpraca Wód Polskich, ZE PAK S.A. oraz lokalnych samorządów zakłada odtworzenie zasobów wodnych rzek i pojezierzy, a także utworzenie nowych zbiorników wodnych w miejsce wyrobisk pokopalnianych.
Dzięki realizacji założeń, w ciągu 5 lat możliwe będzie zwiększenie retencji o blisko 1 mld m3 wody na obszarze ponad 3000 km2.
Retencja, renaturyzacja, OZE – główne założenia programu
Wielkopolska wschodnia to obszar poddany silnej antropopresji, m.in. przez rozwiniętą sieć melioracyjną, regulacje koryt rzecznych, odwodnienia górnicze, czy wzmożony pobór wód podziemnych na cele rolnicze i przemysłowe. Niekorzystną sytuację potęgują warunku meteorologiczne, zwłaszcza niska średnia opadów. W celu przeciwdziałania dalszej degradacji ilościowej zasobów wód podziemnych i powierzchniowych opracowano program działań naprawczych, który zakłada realizację 25 zadań inwestycyjnych i utrzymaniowych w ciągu najbliższych 5 lat. Projekt przewiduje:
- przekierowanie wód z odwodnienia funkcjonujących odkrywek w stronę zalewanych wyrobisk pokopalnianych;
- budowę rurociągów i kanałów przerzutowych wraz z systemem przepompowni, służących do poprawy stosunków wodnych w strefie oddziaływania zamykanych odkrywek oraz szybszego ich zalewania;
- odbudowę zastawek i progów na wypływach z jezior, mające na celu stabilizację ich poziomów wody;
- remonty i odbudowę zniszczonych jazów, bystrzy i progów stabilizujących, umożliwiających zwiększenie retencji korytowej rzek i odbudowę mokradeł;
- renaturyzację kanałów i odtworzenie sieci hydrograficznej w obszarze oddziaływania odkrywek węgla brunatnego;
- stworzenie łowisk specjalnych w powstałych zbiornikach;
- budowę farm fotowoltaicznych, służących zasilaniu pompowni i produkcji zielonej energii o wydajności 50 MW rok.
Osiągnięcie pełni założonych celów łącznie z wypełnieniem wyrobisk pokopalnianych planowane jest do końca 2026 roku w rejonie tureckim i do 2028 roku w rejonie konińskim. W przypadku braku działań zalanie odkrywek oraz przywrócenie stosunków wodnych trwałoby około 15 lat w rejonie tureckim i aż 30 lat w rejonie konińskim. Dlatego współpraca Wód Polskich, ZE PAK S.A. i samorządów jest kluczowa dla rozwoju wschodniej Wielkopolski i adaptacji tego regionu do zmian klimatycznych i wyzwań przez nie stawianych, takie jak częstsze susze i powodzie.
