ENG
Styczeń 2025 zapisał się jako najcieplejszy w historii pomiarów meteorologicznych prowadzonych w Polsce, z temperaturami wyraźnie powyżej normy ustalonej dla lat 1991-2020. Śnieg pojawiał się sporadycznie, zwłaszcza na nizinach, a na większości obszaru kraju dominowały opady deszczu. Prognozy IMGW-PIB wskazują na wysokie prawdopodobieństwo utrzymania się łagodnej zimy także w kolejnych miesiącach, co może wpłynąć na sytuację hydrologiczną, szczególnie w kontekście retencji wody i poziomu wód gruntowych.
Końcówka roku bez opadów
Grudzień ubiegłego roku, pod względem opadów na terenie całej Polski był skrajnie lub bardzo suchy. Najwyższy miesięczny opad w grudniu zanotowany na północy kraju wyniósł 51 mm na Helu (ponad 110 proc. normy z wielolecia 1991-2020), przy czym na południu zarejestrowano najwyższy opad w górach, na Śnieżce – 71,9 mm (ponad 63 proc. normy z wielolecia). Natomiast najniższy miesięczny opad wystąpił w woj. zachodniopomorskim, w miejscowości Resko zaledwie 7,0 mm co stanowi niespełna 11 proc. normy z wielolecia.
Rok kalendarzowy dobiegł końca z dominującymi niskimi stanami wód na obszarze dorzecza Wisły, podczas gdy dorzecze Odry charakteryzowały stany średnie, utrzymujące się jeszcze od przejścia wrześniowych powodzi.
Na przeważającej części kraju, głównie na południu i wschodzie Polski, zaobserwowano obniżanie się średniego poziomu wód podziemnych w stosunku do poprzednich miesięcy 2024 r. W centralnej i zachodniej Polsce stwierdzono natomiast wzrost średniego poziomu wód podziemnych. Wahania swobodnego zwierciadła wód podziemnych przeważnie były jednak niewielkie (0-0,1 m).
Ciepły początek roku
Nowy rok rozpoczął się w Polsce wyjątkowo ciepło, co stanowi znaczące odstępstwo od typowych warunków zimowych. Zgodnie z wstępnymi analizami IMGW-PIB, średnia anomalia temperatury powietrza w styczniu wyniosła 3,4°C powyżej normy termicznej dla wielolecia 1991-2020, natomiast maksymalna anomalia sięgnęła prawie 5,0°C. W efekcie, przez większość dni miesiąca panowały temperatury dodatnie, co skutkowało głównie opadami deszczu lub deszczu ze śniegiem. Opady śniegu były stosunkowo rzadkie i ograniczały się głównie do okresowych zjawisk, zwłaszcza na południu kraju.
Dane z IMGW-PIB wskazują, że najgrubsza pokrywa śnieżna utrzymuje się obecnie w górach. Na stacji Śnieżka odnotowano 70 cm śniegu, w Dolinie Pięciu Stawów – 66 cm, na Kasprowym Wierchu – 58 cm, w Jakuszycach – 36 cm, na Śnieżniku – 11 cm, natomiast w Bukowinie Tatrzańskiej i Zakopanem pokrywa śnieżna wynosi zaledwie 1 cm.
Obecnie stany wód na obszarach dorzeczy Wisły i Odry utrzymują się głównie w strefie średniej i niskiej, co wskazuje na pogłębiający się deficyt wody. Lokalnie zaobserwowano jednak podwyższone stany wód, zwłaszcza na Bzurze i Drwęcy (obszar dorzecza Wisły) oraz na Odrze, Bystrzycy, Widawie, Baryczy i Bobrze (obszar dorzecza Odry).
Na obszarze regionów wodnych Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego, Pregoły oraz Niemna stan wysoki odnotowano jedynie na Parsęcie, natomiast na pozostałych rzekach stany wód pozostają w przedziale średnich i niskich.
W związku z utrzymującą się suszą hydrologiczną, ostrzeżenia hydrologiczne obowiązują w zlewniach Pisy (od 2 stycznia 2025 r.) oraz Górnego Ełku i Górnej Legi (od 20 czerwca 2024 r.) – aż do odwołania. Prognozy nie wskazują na poprawę sytuacji w najbliższych tygodniach, co rodzi dalsze obawy o bilans wodny w regionach dotkniętych niedoborem opadów.
Niskie stany wód powierzchniowych wpływają również na sytuację hydrogeologiczną. PIG-PIB wydał ostrzeżenie dotyczące zagrożenia hydrogeologicznego obowiązujące na obszarze całego kraju w okresie od 1 do 28 lutego 2025 r. Oznacza to, że w przypadku utrzymującego się deficytu opadów mogą wystąpić dalsze spadki poziomu wód podziemnych, co w skali regionalnej może skutkować wystąpieniem niżówki hydrogeologicznej.
Prognozy długoterminowe
Zgodnie z najnowszymi prognozami długoterminowymi opublikowanymi przez IMGW-PIB, przewiduje się, że w lutym średnia miesięczna temperatura powietrza oraz suma opadów atmosferycznych przekroczą normy klimatyczne obowiązujące dla okresu 1991-2020. W marcu również spodziewane są temperatury powietrza wyższe niż średnie wieloletnie, choć opady mają pozostać w granicach normy.
Dla kwietnia prognozy IMGW-PIB wskazują, że zarówno średnia temperatura, jak i suma opadów atmosferycznych powinny mieścić się w zakresie norm dla wielolecia 1991-2020. Warto zauważyć, że bieżąca zima nie charakteryzuje się niskimi temperaturami, typowymi dla tego okresu, a taka tendencja najprawdopodobniej utrzyma się aż do jej zakończenia.
Tradycyjnie zimą nad Polskę napływa chłodne powietrze znad Syberii, ale w ostatnich latach obserwuje się coraz częstsze dominowanie łagodniejszych mas powietrza pochodzących z zachodu i południa, co zmienia oblicze zimy w kraju.
Prognozy hydrologiczne IMGW-PIB na ten rok zakładają, że może dojść do wahań poziomu wód na obszarze dorzeczy Wisły i Odry. Stany wód będą charakteryzować się tendencją spadkową, zakłada się stabilizację w strefie wody niskiej oraz średniej. Na terenie Wybrzeża, na rzekach Przymorza przewiduje się wahania i okresowe wzrosty poziomów wód w strefie wody średniej i wysokiej. Prognozy zakładają obniżenie zwierciadła płytkich wód podziemnych, poniżej stanu niskiego ostrzegawczego. W przypadku deficytu opadów atmosferycznych nastąpią zmiany w poziomie rezerw wód podziemnych. We wschodniej części kraju może dojść do sytuacji, w której zaobserwowany zostanie brak rezerw zasobów, w odniesieniu do najniższego stanu położenia zwierciadła wód podziemnych obserwowanego dla wielolecia 1991-2020.
Należy jednak pamiętać, że prognozy mogą ulec zmianie. W zależności od sytuacji hydrologicznej w kraju, analizy oparte na modelach zostaną zaktualizowane. Oznacza to, że astronomiczna wiosna nie musi rozpocząć się w towarzystwie suszy hydrologicznej i hydrogeologicznej. Niemniej jednak, obecne tendencje wskazują, że jest to scenariusz wysoce prawdopodobny.
Od dłuższego czasu nie zanotowano opadów o dużej sumie, a w przeważającej części kraju brak jest pokrywy śnieżnej, co prowadzi do kształtowania się niżówek i obniżania poziomu wód gruntowych. Wpływ na aktualną sytuację ma również sposób gospodarowania zasobami wodnymi – w warunkach niskich stanów wód powierzchniowych i podziemnych kluczowe staje się racjonalne użytkowanie wody.
Odpowiedzialna gospodarka wodna to konieczność – oszczędzajmy wodę, jej zasoby są ograniczone.
