ENG
Przy aktualizacji planu przeciwdziałania skutkom suszy (aPPSS) bardzo ważna jest szeroka współpraca wielu środowisk. Nad projektem dokumentu pracują w grupach roboczych eksperci, przedstawiciele administracji, organizacji pozarządowych
i praktycy. Dla wypracowania jak najskuteczniejszych rozwiązań niezbędne są także zmiany na poziomie legislacyjnym.
Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie pracuje nad aPPSS przy współudziale wielu podmiotów. Planowane działania omawiane są w międzyresortowej grupie roboczej, w skład której wchodzą m.in. przedstawiciele ministerstw: Infrastruktury, Klimatu i Środowiska, Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie. Kolejne etapy powstania aPPSS stale wspiera także grupa ekspertów z różnych środowisk użytkowników wód, którzy pomagają przy opracowaniu katalogu działań i oceniają realność wdrożenia poszczególnych rozwiązań. Ostatnio, podczas debaty, do poszukiwania skutecznych rozwiązań, obok naukowców i praktyków, włączyli się także studenci – podczas konferencji Stop Suszy! Start Retencji! w Krakowie. Do kolejnych grup, których dotyka problem suszy w Polsce skierowana została ankietyzacja. Do udziału w tym największym, polskim badaniu zaproszeni są przedstawiciele samorządów, mieszkańcy miast i gmin oraz użytkownicy wód. Odpowiedzi udzielone przez wszystkich zainteresowanych będą ważnym narzędziem w planowanych działaniach.
– Współpraca z różnorodnymi grupami w przeciwdziałaniu suszy jest niezbędna. Nie zapominamy także o pracy międzyresortowej, dzięki której przeciwdziałanie skutkom suszy będzie miało skuteczniejszy charakter. To ważne, bo skutki tego zjawiska bezpośrednio dotykają środowisko i gospodarkę, ale pośrednio także każdego z nas, niezależnie od wieku, zawodu, czy poglądów. W tym aspekcie susza jest demokratyczna. Chcemy, aby taki charakter miały także prace nad aPPSS. Dzięki temu powstanie dokument, którego działania będą skuteczne w walce z suszą – mówi Joanna Kopczyńska, prezes PGW Wody Polskie.
Potrzebne zmiany w prawie
Kluczowe w pracach nad aPPSS są planowane działania. Grupa robocza wspierająca prace nad projektem dokumentu, w tym kontekście mówi o konieczności wprowadzenia zmian w prawie. Ważne jest, aby działania dotyczące walki z suszą w aPPSS były podzielone na fazę przygotowania oraz reagowania. – Może się to odbyć tylko na poziomie legislacyjnym. Wody Polskie złożyły do Ministerstwa Infrastruktury propozycję zmian zapisów Prawa wodnego uwzględniających taki właśnie podział działań. Ich celem jest nadanie bardziej operacyjnego charakteru planowi przeciwdziałania skutkom suszy. Przeciwdziałanie suszy powinno zostać opisane operacyjnie w systemie zarządzania kryzysowego Polski. PPSS, powiązany powinien być zatem z planem zarządzania kryzysowego – wyjaśnia Rafał Jakimiak, koordynator projektu aPPSS w PGW WP. Wśród dokumentów, które są ściśle powiązane z Krajowym Planem Zarządzania Kryzysowego jest wewnętrzne zarządzenie Prezesa PGW Wody Polskie nr 24/2024 z dnia 28 czerwca 2024 r. w sprawie zarządzania kryzysowego w PGW Wody Polskie, które z powodzeniem sprawdza się w strukturze zarządczej PGW WP.
Faza przygotowania w aPPSS
Działania dotyczące projektu aPPSS są podzielone na fazy: przygotowania i reagowania. Na tym etapie lista proponowanych działań w fazie przygotowania zawiera 11 pozycji, a w fazie reagowania
– 8. Obok zielonej i błękitnej infrastruktury związane są z naturalną retencją, promują wykorzystanie wody w obiegach zamkniętych, a także modernizację istniejącej infrastruktury. Eksperci podkreślają, że wśród działań powinny być także uwzględnione takie, które ukierunkowane są na wzrost odporności ekosystemów wodnych od wód zależnych, w tym działania związane z odbudową ekosystemów zdegradowanych przez eksploatację zasobów wodnych. Wśród propozycji działań są m.in.:
- tworzenie oraz odtwarzanie obiektów małej retencji i mikroretencji na obszarach rolniczych
- budowa oraz przebudowa systemu melioracji
- stosowanie zabiegów agrotechnicznych zwiększających retencję glebową
- wdrożenie systemu mikronawodnień
- tworzenie i odtwarzanie zadrzewień, a także obszarów mokradłowych
- renaturyzacja rzek.
Działania w fazie reagowania
W fazie reagowania podejmowane powinny być działania w celu ograniczenia zniszczeń i strat oraz jak najszybszego przejęcia kontroli nad zaistniałą sytuacją kryzysową. W takiej sytuacji eksperci zwracają uwagę m.in. na:
- prowadzenie bieżącego monitoringu sytuacji meteorologiczno – hydrologicznej w rejonie wystąpienia zagrożenia
- analizowanie informacji dotyczących zagrożenia suszą i koordynacja racjonalnego sterowania przepływami wód
- prowadzenie bieżącego raportowania z realizacji zadań i aktualnej sytuacji
- prowadzenie gospodarki wodnej na zbiornikach przeciwpowodziowych, mającej na celu zredukowanie skutków suszy
- racjonalne sterowanie przepływami wód, wprowadzenie ograniczeń w korzystaniu z wód oraz wprowadzenie ograniczeń w korzystaniu z wody wodociągowej.
W obecnym PPSS odpowiedzialność za działania w fazie reagowania dotyczy przede wszystkim Wód Polskich. Nie mogą one nakładać nowych ram współpracy na inne instytucje, a eksperci widzą potrzebę jej poszerzenia. Wskazują także m.in. na konieczność wypracowania mechanizmu reagowania w przypadku wystąpienia suszy pomiędzy poszczególnymi jednostkami. Jako przykład może służyć współpraca w zakresie powodziowym pomiędzy IMGW, zarządcami infrastruktury technicznej oraz Wodami Polskimi.
Blisko 2 tys. zaproszeń do ankietyzacji
Do współpracy Wody Polskie zapraszają także mieszkańców i przedstawicieli samorządów miast i gmin narażonych dziś i w przyszłości na suszę. Do 10 lipca br. trwa wielka ankietyzacja dot. suszy. Rozesłano blisko 2 tys. zaproszeń do udziału w badaniu, ale w ankietyzacji może wziąć udział każdy mieszkaniec miasta, gminy lub powiatu. Taka formuła pozwoli na zebranie informacji, które posłużą do oceny występowania suszy na poziomie lokalnym, identyfikacji podejmowanych działań zaradczych oraz rozpoznania potrzeb w zakresie ograniczania jej skutków. Ankietyzacja będzie jednym z narzędzi w planowaniu skutecznych działań w konkretnym miejscu
i regionie. Link do ankiety
Najważniejszym elementem prac nad projektem aPPSS będą ogólnopolskie konsultacje społeczne. Ich początek planowany jest na przełomie I i II kwartału 2026 r. Przyjęcie dokumentu w drodze rozporządzenia ministra właściwego ds. gospodarki wodnej ma nastąpić na przełomie 2027 i 2028 r.
Projekt „Przegląd i aktualizacja planu przeciwdziałania skutkom suszy” został dofinansowany ze środków Funduszy Europejskich na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko na lata 2021-2027 (FEnIKS)
