ENG
33 lata temu – 22 maja 1992 r. odbyła się Konwencja o Różnorodności Biologicznej. 8 lat później, w grudniu 2000 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ upamiętniło to wydarzenie ogłaszając 22 maja Międzynarodowym Dniem Różnorodności Biologicznej. Święto to ma na celu zwiększenie świadomości społecznej na temat różnorodności biologicznej i jej znaczenia dla rozwoju społeczno-gospodarczego. W 2025 r. hasłem przewodnim będzie „Harmonia z naturą i zrównoważony rozwój”.
Susza w Polsce rosnącym zagrożeniem dla ekosystemów
W ostatnich latach obserwujemy pogłębiający się problem suszy w Polsce. Ze względu na zmianę klimatu, niedobór wody i wzrastające temperatury roczne, ekosystemy znacznie cierpią. Brak wody prowadzi do ich degradacji. Zjawisko suszy dotyka m.in. łąki, pastwiska czy lasy łęgowe. Z tego względu zmniejsza się populacja płazów, bezkręgowców i ptaków wodno-błotnych. Dodatkowo, długotrwałe niedobory wód gruntowych powodują wysychanie mokradeł, które są niezwykle ważne dla zachowania różnorodności biologicznej.
Bioróżnorodność jest fundamentem stabilnego środowiska. Aby utrzymać ekosystemy wodne i lądowe w dobrej kondycji potrzebny jest nieustanny dostęp do wody. Polska znajduje się w grupie krajów o jednym z najniższych zasobów wodnych w Europie. Jest to zaledwie ok. 1600 m³ wody na mieszkańca rocznie (przy średniej europejskiej ok. 4500 m³/os/rok).
Dlatego tak ważna w dzisiejszych czasach jest retencja, czyli zdolność do okresowego zatrzymywania wody. Kampania „Stop Suszy! Start Retencji!” skupia się na promowaniu rozwiązań, które przyczynią się do minimalizowania skutków suszy, a jednocześnie pomogą wesprzeć i utrzymać różnorodność biologiczną w Polsce. Wśród najistotniejszych działań w kontekście przeciwdziałania skutkom suszy oraz zwiększania bioróżnorodności jest zwiększanie retencji krajobrazowej, czyli najogólniej mówiąc zatrzymanie wody w miejscu opadu. W ramach retencji krajobrazowej należy również rozumieć retencję mokradłową. Więcej informacji na temat małej retencji można znaleźć w filmie z serii WOW, czyli Wszystko o Wodzie – Mała retencja.
Wyróżnia się cztery typy suszy, z których jednym jest susza hydrologiczna. Oznacza ona, długotrwałe obniżenie poziomu wód w rzekach i zbiornikach wodnych. Zjawisko to bezpośrednio zagraża siedliskom związanych z wodą takimi jak mokradła (bagna, torfowiska, moczary), które są miejscem występowania wielu gatunków roślin i zwierząt, których nie spotkamy nigdzie indziej. Musimy więc pamiętać o ich ochronie i odtwarzaniu, poprzez m.in.: renaturyzację i ograniczenie regulacji rzek, biologiczną aktywację starorzeczy, likwidację barier migracyjnych ryb i rekultywację jezior. Wszystkie te działania przyczynią się do zwiększenia bioróżnorodności poprzez ochronę naturalnych siedlisk roślin i zwierząt.
Susza to wspólny problem i odpowiedzialność
Ze względu na to, że susza dotyka wielu obszarów i sektorów życia, w tym zwiększa zagrożenie dla bioróżnorodności, a także staje się coraz bardziej powszechna, konieczne jest podejmowanie działań zarówno na poziomie lokalnym, jak i krajowym. Istnieje wiele sposobów, wspomagających ochronę bioróżnorodności. Niektórymi z nich są:
- Ochrona ścisła, czyli zabezpieczanie ekosystemów przed wpływami zewnętrznymi, bez ingerencji w naturalne procesy.
- Ochrona na terenach chronionych, czyli tworzenie obszarów chronionych, parków narodowych i krajobrazowych.
- Ochrona czynna, w skład której wchodzi renaturyzacja ekosystemów, czyli podejmowanie działań na rzecz przywracania zniszczonych lub zdegradowanych siedlisk, wspieranie programów ochrony zagrożonych gatunków i przywracania ich populacji, a także odnawianie naturalnych funkcji przyrody na obszarach zdegradowanych.
Każdy z nas ma szansę przyczynić się do ograniczenia negatywnego wpływu człowieka na środowisko naturalne. Wśród tych działań wyróżniamy odtworzenie lasów, ochronę źródeł wody przed zanieczyszczeniami, a także kontrolę emisji gazów cieplarnianych. Bardzo ważnym krokiem w stronę przeciwdziałania skutkom suszy i ochrony bioróżnorodności jest także edukacja, wspieranie lokalnych inicjatyw i propagowanie zrównoważonego rozwoju.
Wiele działań należy podjąć na poziomie państwowym. Niezwykle istotne jest, abyśmy postulowali o zrównoważoną politykę rolną, która polega na wspieraniu ekologicznych inicjatyw w rolnictwie i zmniejszenie użycia nawozów sztucznych. Ponadto jako państwo musimy chronić obszary o szczególnym znaczeniu przyrodniczym. Polska musi również zainwestować w ekologiczne technologie, które zmniejszą zużycie energii i wydobycie źródeł nieodnawialnych. Każda regulacja i przepis na temat działalności przemysłowej, które pomogą nam chronić przyrodę, przyczynią się do lepszego jutra.
Małe kroki, wielkie zmiany w ochronie przyrody
Działania na poziomie lokalnym mają równie kluczowe znaczenie. Pamiętajmy, że każdy z nas może zaproponować inicjatywę obywatelską wspierającą ekosystemy w najbliższym otoczeniu, jak choćby sprzątanie okolicznych rzek. Dodatkowo, powinniśmy skupić się na tworzeniu zieleni miejskiej, która wspiera różnorodność biologiczną i pomaga przeciwdziałać zmianie klimatu i skutkom suszy. Przykładami błękitno-zielonej infrastruktury są: stawy retencyjne, rowy infiltracyjne, ogrody deszczowe, zielone przystanki, dachy, fasady i ściany, a także nawierzchnie przepuszczalne. Dodatkowe przykłady znajdziesz w naszej broszurze Jak retencjonować wodę na terenie domu jednorodzinnego oraz w przestrzeni publicznej.
Obchody Międzynarodowego Dnia Różnorodności Biologicznej to doskonała okazja, by przypomnieć sobie, że każdy z nas ma wpływ na stan środowiska. Odpowiednie codzienne działania, a także podnoszenie świadomości mieszkańców na temat ochrony przyrody i zrównoważonego rozwoju pomogą złagodzić skutki suszy i wesprzeć różnorodność biologiczną Polski. Na naszej stronie znajdą Państwo jeszcze więcej przykładów i inspiracji dotyczących tego, jak dbać o gospodarkę wodną i powiązane z nią ekosystemy.
Razem powiedzmy „Stop Suszy! Start Retencji!”
