Aktualności

Światowy Dzień Mokradeł 2025

Światowy Dzień Mokradeł 2025 Światowy Dzień Mokradeł, obchodzony corocznie 2 lutego, został ustanowiony w 1997 roku przez Sekretariat Konwencji Ramsarskiej. Jego celem jest zwiększenie świadomości na temat kluczowej roli mokradeł w ekosystemach naszej planety. Dzień, w którym obchodzimy Światowy Dzień Mokradeł nie jest przypadkowy – upamiętnia on podpisanie Konwencji o obszarach wodno-błotnych, znanej jako Konwencja Ramsarska, które miało miejsce 2 lutego 1971 roku w irańskim mieście Ramsar. Tegorocznym tematem przewodnim jest „Ochrona Mokradeł dla Naszej Wspólnej Przyszłości”. Światowy Dzień Mokradeł 2025 ma szczególne znaczenie, ponieważ zbiega się z 15. spotkaniem Państw-Stron Konwencji Ramsarskiej (COP15). Co trzy lata przedstawiciele rządów każdej ze Stron Konwencji spotykają się, aby odbyć kluczowe dyskusje na temat ochrony i zrównoważonego użytkowania terenów podmokłych oraz uzgodnić program prac na kolejne trzy lata. Mokradła, definiowane jako obszary lądowe nasycone lub zalane wodą, zarówno trwale, jak i sezonowo, obejmują różnorodne ekosystemy, takie jak bagna, jeziora, rzeki czy torfowiska. Pełnią one niezastąpione funkcje ekologiczne, między innymi: - regulują klimat: mokradła działają jak „naturalne klimatyzatory”, obniżają temperaturę otoczenia i zwiększają wilgotność powietrza, dzięki czemu ograniczają skutki upałów, ograniczają parowanie i zapobiegają pustynnieniu; - stabilizują odpływ i przepływ rzek: mokradła zalewowe przejmują wezbrania cieków, stopniowo oddając wodę do atmosfery poprzez parowanie i transpiracje roślin, co zapobiega drastycznym wahaniom ilości dostępnej wody słodkiej; - pomagają przetrwać roślinom: podczas okresów suszy, powoli uwalniają zasoby wody, co ułatwia roślinom przetrwanie najtrudniejszych okresów. Ponadto mokradła są bogate w materię organiczną, która ulega rozkładowi i dostarcza roślinom niezbędnych składników odżywczych, takich jak azot i fosfor. - tworzą „pompę hydrologiczną”: woda zgromadzona w mokradłach, intensywnie paruje i powraca w formie opadów atmosferycznych, takich jak deszcz, mgła czy rosa. Dzięki czemu ryzyko suszy znacznie się zmniejsza; - filtrują wodę: mokradła działają jak naturalne oczyszczalnie, zatrzymują zanieczyszczenia h, poprawiając jakość wód powierzchniowych i gruntowych. Naturalnie meandrujące rzeki, dzięki zróżnicowaniu siedlisk i bogactwie życia, mają wysoki potencjał samooczyszczania. Ich najskuteczniejszymi „biofiltrami” są bagna przybrzeżne i tereny zalewowe; - chronią przed powodziami: absorbują nadmiar wód opadowych, zmniejszając ryzyko powodzi; - są źródłem bioróżnorodności: stanowią unikalne siedlisko dla wielu gatunków roślin i zwierząt, w tym tych zagrożonych wyginięciem - gatunki związane z mokradłami dominują w Polskich Czerwonych Księgach roślin i ptaków, należąc do najszybciej ginących. Specyficzne warunki mokradeł – stała wilgotność i okresowe zalewanie – sprawiają, że mogą tam przetrwać rośliny przystosowane do takich warunków (np. trzcina, sitowie, tatarak, kukułka, fiołek bagienny). Roślinność wodno-błotna może rozwijać się bez presji ze strony roślin lądowych. Niestety, pomimo ich znaczenia, mokradła na całym świecie są narażone na degradację wskutek działalności człowieka, takiej jak osuszanie ziem, zanieczyszczenia środowiska czy zmiany klimatyczne. W ciągu ostatnich 100 lat utracono około 64-71% światowych mokradeł. W ciągu ostatnich 20 lat ich powierzchnia zanikała w tempie 1,6% rocznie – głównie wskutek osuszania i zamiany na tereny rolnicze. Tempo te klasyfikuje mokradła jako najszybciej ginące ekosystemy świata. Według Centrum Ochrony Mokradeł (CMOK), do lat 90. XX wieku w Polsce osuszono około 85% torfowisk. Dane te opierają się na badaniach prowadzonych przez Instytut Melioracji i Użytków Zielonych, który analizował roślinność obszarów mokradłowych i torfowiskowych. Inne źródła, takie jak raport "Ochrona mokradeł w Polsce" opublikowany przez Biuro Analiz Sejmowych, potwierdzają te dane, wskazując, że z około 1,6 miliona hektarów torfowisk w Polsce co najmniej 85% zostało osuszonych. Główną przyczyną były działania wodnogospodarcze prowadzone w celu prowadzenia gospodarki rolnej i leśnej. Wiele mokradeł dolinowych uległo z kolei degradacji wskutek regulacji rzek. W ramach Konwencji Ramsarskiej, w Polsce wyznaczono 19 obszarów wodno-błotnych o międzynarodowym znaczeniu, których łączna powierzchnia to 152 964 ha. Jak podaje PIG-PIB, mokradła naturalne i odwodnione zajmują w Polsce obszar około 4,4 mln ha, czyli 14,2% powierzchni kraju. Zinwentaryzowanych zostało około 52 tys. torfowisk o powierzchni większej od 1 ha, które łącznie zajmują obszar około 1,3 mln ha, co stanowi 30% powierzchni mokradeł i 4% powierzchni Polski. Zatrzymanie degradacji mokradeł jest kluczowe z wielu powodów. Tylko mokradła gwarantują, że uda się zachować różnorodność biologiczną. Ponadto w czasie suszy są jedynymi miejscami posiadającymi wodę i umożliwiającymi jej parowanie, a w efekcie obieg wody w lądowych ekosystemach – powrót w postaci deszczu czy rosy. Mokradła są więc kluczowe dla życia na naszej planecie. Obchody Światowego Dnia Mokradeł mają na celu edukację społeczeństwa na temat konieczności ochrony i przywracania tych ekosystemów. Każdego roku wydarzenia te skupiają się na innym temacie przewodnim, podkreślając różne aspekty znaczenia mokradeł. W 2025 roku tematem przewodnim jest „Ochrona Mokradeł dla Naszej Wspólnej Przyszłości”, co podkreśla potrzebę współpracy i dalekowzroczności w budowaniu przyszłości, w której wszyscy ludzie, wszędzie, będą mogli nadal korzystać z funkcji płynących z mokradeł. Światowy Dzień Mokradeł będzie obchodzony na różne sposoby. Poniżej wymieniono niektóre wydarzenia, związane z obchodami tego dnia: 31 stycznia 2025 r. Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych oraz Instytut Nauk o Ziemi i Środowisku UMCS organizują konferencję „Przyszłość sobiborskich mokradeł”. Celem spotkania jest wymiana wiedzy i doświadczeń dotyczących badań, użytkowania oraz ochrony mokradeł. 1 lutego 2025 r. na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego odbędzie się spotkanie organizowane przez Centrum Ochrony Mokradeł oraz Wydział Biologii UW. W programie przewidziano wykłady na temat roli mokradeł w ekosystemie, dyskusje panelowe oraz Bazar Idei Bagiennych, gdzie będzie można porozmawiać z ekspertami i pasjonatami ochrony mokradeł. 2 lutego 2025 r. w Warszawie zaplanowano wycieczkę na mokradła w okolicach Wołomina, w tym spacer wokół torfowiska Białe Błota. Zbiórka uczestników o godzinie 9:05 na pętli autobusowej PKP Wołomin (Laskowa). Spacer potrwa około 4 godzin. 2 lutego 2025 r. w Ośrodku Muzealno-Edukacyjnym Parku Narodowego „Ujście Warty” w Słońsku (woj. lubuskie) odbędą się obchody Światowego Dnia Mokradeł. W programie przewidziano prelekcje, warsztaty przyrodnicze dla dzieci, występy artystyczne oraz spacer przyrodniczy z przewodnikiem. W dniach 3-5 lutego 2025 r. w Poznaniu planowane jest wydarzenie „Pakt dla Mokradeł 2025”, podczas którego omówione zostaną różne typy mokradeł, takie jak torfowiska, rzeki, jeziora, obszary przybrzeżne nie głębsze niż 6 metrów, mokradła miejskie oraz te w krajobrazach rolniczych. Sesje będą koncentrować się na kwestiach związanych z klimatem, bioróżnorodnością i gospodarką wodną. Światowy Dzień Mokradeł to doskonały moment, aby zastanowić się nad znaczeniem tych wyjątkowych ekosystemów i podjąć konkretne działania na rzecz ich ochrony. Dzięki edukacji, współpracy i aktywnemu zaangażowaniu społeczności mamy szansę skutecznie zadbać o mokradła i ich niezastąpioną rolę w naszym środowisku. Każdy może włączyć się w ochronę mokradeł! Wystarczy zastosować się do poniższych kroków: Zachowaj! Nie osuszaj ani nie inwestuj w przekształcenie mokradeł na potrzeby rolnictwa i budownictwa. Odtworzenie mokradeł na własnej działce to doskonały sposób na wsparcie lokalnej przyrody i poprawę retencji wody. Sam możesz odtworzyć mokradła na swojej działce zakładając oczko wodne czy nieckę retencyjną. Świetnym pomysłem jest także włączenie się w lokalne inicjatywy np. oczyszczanie mokradeł z odpadów. Organizowane są liczne akcje sprzątania rzek, bagien i torfowisk – dołączając do nich, możesz realnie przyczynić się do ochrony tych cennych ekosystemów! Szanuj! Nie kupuj produktów pochodzących z mokradeł – na przykład torfu i roślin oraz unikaj chodzenia po torfowiskach, aby nie niszczyć roślin tam rosnących. Nie zaśmiecaj też tych ekosystemów np. odprowadzając ścieki i nieczystości czy wyrzucając tam śmieci. Edukuj! Dziel się wiedzą na temat mokradeł i namawiaj innych do działań na rzecz ich ochrony. Każda, nawet drobna inicjatywa, ma znaczenie dla ochrony mokradeł i przeciwdziałania suszy! Zapraszamy do włączenia się w obchody Światowego Dnia Mokradeł 2025 i zapoznania z materiałami informacyjnymi dostępnymi na stronach: https://www.worldwetlandsday.org/ https://www.ramsar.org/
31
sty

Światowy Dzień Mokradeł, obchodzony corocznie 2 lutego, został ustanowiony w 1997 roku przez Sekretariat Konwencji Ramsarskiej. Jego celem jest zwiększenie świadomości na temat kluczowej roli mokradeł w ekosystemach naszej planety. Dzień, w którym obchodzimy Światowy Dzień Mokradeł nie jest przypadkowy – upamiętnia on podpisanie Konwencji o obszarach wodno-błotnych, znanej jako Konwencja Ramsarska, które miało miejsce 2 lutego 1971 roku w irańskim mieście Ramsar. Tegorocznym tematem przewodnim jest „Ochrona Mokradeł dla Naszej Wspólnej Przyszłości”.

Światowy Dzień Mokradeł 2025 ma szczególne znaczenie, ponieważ zbiega się z 15. spotkaniem Państw-Stron Konwencji Ramsarskiej (COP15). Co trzy lata przedstawiciele rządów każdej ze Stron Konwencji spotykają się, aby odbyć kluczowe dyskusje na temat ochrony i zrównoważonego użytkowania terenów podmokłych oraz uzgodnić program prac na kolejne trzy lata.

Mokradła, definiowane jako obszary lądowe nasycone lub zalane wodą, zarówno trwale, jak i sezonowo, obejmują różnorodne ekosystemy, takie jak bagna, jeziora, rzeki czy torfowiska. Pełnią one niezastąpione funkcje ekologiczne, między innymi:

  • regulują klimat: mokradła działają jak „naturalne klimatyzatory”, obniżają temperaturę otoczenia i zwiększają wilgotność powietrza, dzięki czemu ograniczają skutki upałów, ograniczają parowanie i zapobiegają pustynnieniu ;
  • stabilizują odpływ i przepływ rzek: mokradła zalewowe przejmują wezbrania cieków, stopniowo oddając wodę do atmosfery poprzez parowanie i transpiracje roślin, co zapobiega drastycznym wahaniom ilości dostępnej wody słodkiej;
  • pomagają przetrwać roślinom: podczas okresów suszy, powoli uwalniają zasoby wody, co ułatwia roślinom przetrwanie najtrudniejszych okresów. Ponadto mokradła są bogate w materię organiczną, która ulega rozkładowi i dostarcza roślinom niezbędnych składników odżywczych, takich jak azot i fosfor.
  • tworzą „pompę hydrologiczną”: woda zgromadzona w mokradłach, intensywnie paruje i powraca w formie opadów atmosferycznych, takich jak deszcz, mgła czy rosa. Dzięki czemu ryzyko suszy znacznie się zmniejsza;
  • filtrują wodę: mokradła działają jak naturalne oczyszczalnie, zatrzymują zanieczyszczenia h, poprawiając jakość wód powierzchniowych i gruntowych. Naturalnie meandrujące rzeki, dzięki zróżnicowaniu siedlisk i bogactwie życia, mają wysoki potencjał samooczyszczania. Ich najskuteczniejszymi „biofiltrami” są bagna przybrzeżne i tereny zalewowe;
  • chronią przed powodziami: absorbują nadmiar wód opadowych, zmniejszając ryzyko powodzi;
  • są źródłem bioróżnorodności: stanowią unikalne siedlisko dla wielu gatunków roślin i zwierząt, w tym tych zagrożonych wyginięciem – gatunki związane z mokradłami dominują w Polskich Czerwonych Księgach roślin i ptaków, należąc do najszybciej ginących. Specyficzne warunki mokradeł stała wilgotność i okresowe zalewanie – sprawiają, że mogą tam przetrwać rośliny przystosowane do takich warunków (np. trzcina, sitowie, tatarak, kukułka, fiołek bagienny). Roślinność wodno-błotna może rozwijać się bez presji ze strony roślin lądowych.


Niestety, pomimo ich znaczenia, mokradła na całym świecie są narażone na degradację wskutek działalności człowieka, takiej jak osuszanie ziem, zanieczyszczenia środowiska czy zmiany klimatyczne. W ciągu ostatnich 100 lat utracono około 64-71% światowych mokradeł. W ciągu ostatnich 20 lat ich powierzchnia zanikała w tempie 1,6% rocznie – głównie wskutek osuszania i zamiany na tereny rolnicze. Tempo te klasyfikuje mokradła jako najszybciej ginące ekosystemy świata. Według Centrum Ochrony Mokradeł (CMOK), do lat 90. XX wieku w Polsce osuszono około 85% torfowisk. Dane te opierają się na badaniach prowadzonych przez Instytut Melioracji i Użytków Zielonych, który analizował roślinność obszarów mokradłowych i torfowiskowych. Inne źródła, takie jak raport „Ochrona mokradeł w Polsce” opublikowany przez Biuro Analiz Sejmowych, potwierdzają te dane, wskazując, że z około 1,6 miliona hektarów torfowisk w Polsce co najmniej 85% zostało osuszonych. Główną przyczyną były działania wodnogospodarcze prowadzone w celu prowadzenia gospodarki rolnej i leśnej. Wiele mokradeł dolinowych uległo z kolei degradacji wskutek regulacji rzek.


W ramach Konwencji Ramsarskiej, w Polsce wyznaczono 19 obszarów wodno-błotnych o międzynarodowym znaczeniu, których łączna powierzchnia to 152 964 ha. Jak podaje PIG-PIB, mokradła naturalne i odwodnione zajmują w Polsce obszar około 4,4 mln ha, czyli 14,2% powierzchni kraju. Zinwentaryzowanych zostało około 52 tys. torfowisk o powierzchni większej od 1 ha, które łącznie zajmują obszar około 1,3 mln ha, co stanowi 30% powierzchni mokradeł i 4% powierzchni Polski.


Zatrzymanie degradacji mokradeł jest kluczowe z wielu powodów. Tylko mokradła gwarantują, że uda się zachować różnorodność biologiczną. Ponadto w czasie suszy są jedynymi miejscami posiadającymi wodę i umożliwiającymi jej parowanie, a w efekcie obieg wody w lądowych ekosystemach – powrót w postaci deszczu czy rosy. Mokradła są więc kluczowe dla życia na naszej planecie.


Obchody Światowego Dnia Mokradeł mają na celu edukację społeczeństwa na temat konieczności ochrony i przywracania tych ekosystemów. Każdego roku wydarzenia te skupiają się na innym temacie przewodnim, podkreślając różne aspekty znaczenia mokradeł. W 2025 roku tematem przewodnim jest „Ochrona Mokradeł dla Naszej Wspólnej Przyszłości”, co podkreśla potrzebę współpracy i dalekowzroczności w budowaniu przyszłości, w której wszyscy ludzie, wszędzie, będą mogli nadal korzystać z funkcji płynących z mokradeł.


Światowy Dzień Mokradeł będzie obchodzony na różne sposoby. Poniżej wymieniono niektóre wydarzenia, związane z obchodami tego dnia:

  • 31 stycznia 2025 r. Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych oraz Instytut Nauk o Ziemi i Środowisku UMCS organizują konferencję „Przyszłość sobiborskich mokradeł”. Celem spotkania jest wymiana wiedzy i doświadczeń dotyczących badań, użytkowania oraz ochrony mokradeł.
  • 1 lutego 2025 r. na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego odbędzie się spotkanie organizowane przez Centrum Ochrony Mokradeł oraz Wydział Biologii UW. W programie przewidziano wykłady na temat roli mokradeł w ekosystemie, dyskusje panelowe oraz Bazar Idei Bagiennych, gdzie będzie można porozmawiać z ekspertami i pasjonatami ochrony mokradeł.
  • 2 lutego 2025 r. w Warszawie zaplanowano wycieczkę na mokradła w okolicach Wołomina, w tym spacer wokół torfowiska Białe Błota. Zbiórka uczestników o godzinie 9:05 na pętli autobusowej PKP Wołomin (Laskowa). Spacer potrwa około 4 godzin.
  • 2 lutego 2025 r. w Ośrodku Muzealno-Edukacyjnym Parku Narodowego „Ujście Warty” w Słońsku (woj. lubuskie) odbędą się obchody Światowego Dnia Mokradeł. W programie przewidziano prelekcje, warsztaty przyrodnicze dla dzieci, występy artystyczne oraz spacer przyrodniczy z przewodnikiem.
  • W dniach 3-5 lutego 2025 r. w Poznaniu planowane jest wydarzenie „Pakt dla Mokradeł 2025”, podczas którego omówione zostaną różne typy mokradeł, takie jak torfowiska, rzeki, jeziora, obszary przybrzeżne nie głębsze niż 6 metrów, mokradła miejskie oraz te w krajobrazach rolniczych. Sesje będą koncentrować się na kwestiach związanych z klimatem, bioróżnorodnością i gospodarką wodną.


Światowy Dzień Mokradeł to doskonały moment, aby zastanowić się nad znaczeniem tych wyjątkowych ekosystemów i podjąć konkretne działania na rzecz ich ochrony. Dzięki edukacji, współpracy i aktywnemu zaangażowaniu społeczności mamy szansę skutecznie zadbać o mokradła i ich niezastąpioną rolę w naszym środowisku. Każdy może włączyć się w ochronę mokradeł! Wystarczy zastosować się do poniższych kroków:


Zachowaj!
Nie osuszaj ani nie inwestuj w przekształcenie mokradeł na potrzeby rolnictwa i budownictwa.
Odtworzenie mokradeł na własnej działce to doskonały sposób na wsparcie lokalnej przyrody i poprawę retencji wody. Sam możesz odtworzyć mokradła na swojej działce zakładając oczko wodne czy nieckę retencyjną.
Świetnym pomysłem jest także włączenie się w lokalne inicjatywy np. oczyszczanie mokradeł z odpadów. Organizowane są liczne akcje sprzątania rzek, bagien i torfowisk – dołączając do nich, możesz realnie przyczynić się do ochrony tych cennych ekosystemów!


Szanuj!
Nie kupuj produktów pochodzących z mokradeł – na przykład torfu i roślin oraz unikaj chodzenia po torfowiskach, aby nie niszczyć roślin tam rosnących. Nie zaśmiecaj też tych ekosystemów np. odprowadzając ścieki i nieczystości czy wyrzucając tam śmieci.


Edukuj!
Dziel się wiedzą na temat mokradeł i namawiaj innych do działań na rzecz ich ochrony. Każda, nawet drobna inicjatywa, ma znaczenie dla ochrony mokradeł i przeciwdziałania suszy!

 

Zapraszamy do włączenia się w obchody Światowego Dnia Mokradeł 2025 i zapoznania z materiałami informacyjnymi dostępnymi na stronach:
https://www.worldwetlandsday.org/
https://www.ramsar.org/

Stop suszy

Skip to content