Konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego, znana jako Konwencja Ramsarska, została podpisana w Ramsarze 2 lutego 1971 roku. Do tej pory jej członkami zostały 172 kraje, które wyznaczyły 2 503 obszary wodno-błotne o międzynarodowym znaczeniu. Wśród nich znajduje się 19 polskich obszarów o łącznej powierzchni 152 964 ha. Polska przystąpiła do Konwencji 22 marca 1978 roku.
Poznaj obszary Ramsar w Polsce.
Strony Konwencji, w tym również Polska, zobowiązane są m.in. do:
- wyznaczenia odpowiednich obszarów w celu włączenia ich do listy obszarów wodno-błotnych o międzynarodowym znaczeniu:
- wdrożenia planowania mającego na celu ochronę obszarów wodno-błotnych umieszczonych na liście;
- racjonalnego użytkowania wszystkich mokradeł;
- współpracy międzynarodowej w zakresie wdrażania Konwencji.
Celem Konwencji Ramsarskiej jest ochrona i zrównoważone użytkowanie wszystkich mokradeł poprzez działania na szczeblu krajowym i lokalnym oraz współpracę międzynarodową. Działania te stanowią wkład w osiągnięcie zrównoważonego rozwoju na całym świecie.
Rocznica podpisania Konwencji Ramsarskiej jest okazją dla wszystkich narodów i ludzi do spotkania się w celu pobudzenia świadomości, docenienia i podjęcia działań na rzecz mokradeł. Obchodzone corocznie od 1997 roku święto nie tylko upamiętnia podpisanie dokumentu 53 lata temu w irańskim mieście Ramsar, ale przede wszystkim symbolicznie daje głos terenom podmokłym, aby znalazły miejsce w naszej świadomości i zyskały uwagę, na jaką zasługują.
Mokradła a przeciwdziałanie skutkom suszy.
W przeciwdziałaniu skutkom suszy istotna jest ochrona bioróżnorodności oraz ekosystemów wodnych i od wód zależnych. Wśród takich obszarów wymagających ochrony, których odtworzenie przyczyni się silnie do łagodzenia skutków suszy są obszary mokradłowe. Mokradła, torfowiska oraz bagna z uwagi na zdolności do magazynowania dużych ilości wody, jak również zasobów węgla, są niezwykle ważne dla środowiska. Materia organiczna, z której się składają jest głównym wskaźnikiem jakości gleb i wpływa korzystnie na ich właściwości fizykochemiczne. Decyduje między innymi o zdolności zatrzymywania w glebie składników odżywczych, poprawia właściwości infiltracyjne, ogranicza parowanie oraz zwiększa zdolność magazynowania wody, dzięki czemu struktura gleby utrzymana zostaje na odpowiednim poziomie.
W kontekście obserwowanych współcześnie zmian klimatu, występujących w ostatnich latach na świecie oraz w Polsce (okresów suszy oraz innych ekstremalnych zjawisk hydrometeorologicznych związanych z przyspieszonym obiegiem wody w środowisku), obszary mokradłowe nabierają szczególnego znaczenia. Pełnią one nie tylko istotną rolę retencjonując wodę, pochłaniając CO2 zawarte w atmosferze, ale również przyczyniając się do utrzymania bioróżnorodności oraz ochrony cennych gatunków roślin i zwierząt.
Mokradła różnych typów stabilizują odpływ i przepływ rzek, chronią także wodę przed nadmiernym parowaniem. Mokradła zalewowe przejmują wezbrania cieków, a następnie powoli oddają wodę. Bagna i torfowiska są terenami, na których utrzymuje się trwale wysoka zwartość wody słodkiej – nawet do 95%. Dzięki specyficznej budowie odpływ wód podziemnych i powierzchniowych jest przez nie hamowany, a woda może być magazynowana na zasadzie chłonnej gąbki. Woda z topniejącego śniegu, zamiast spływać wprost do rzeki, zatrzymywana jest na dłużej w bagnach, z których może odpływać powoli przez całe lato. Zapobiega to wezbraniom rzek w okresie wiosennym – im więcej mokradeł znajduje się na obszarze, z którego woda spływa do rzeki, tym mniejsze jest niebezpieczeństwo powodzi. Z powolnym odpływem wód wiąże się jednocześnie ochrona przed suszą. Podczas suszy woda ta jest powoli uwalniana do otoczenia, co pomaga roślinom przetrwać ten trudny okres.
W klimacie przejściowym występującym w Polsce około 30-40% opadów pochodzi z wody krążącej w obrębie kontynentu. Mokradła wręcz ” produkują” opady. Odparowana woda powraca w postaci deszczu (z opadami konwekcyjnymi, takimi jak krótkotrwałe letnie burze) oraz mgły i rosy. W przypadku deszczu nie zawsze będzie on padał na ten sam obszar, z którego woda wyparowała, ponieważ chmury przemieszczają się z siłą wiatru, ale w skali regionalnej tereny podmokłe tworzą „pompę hydrologiczną”. Im więcej terenów podmokłych w krajobrazie, tym mniejsze ryzyko suszy.
Zapraszamy do włączenia się w obchody Światowego Dnia Mokradeł 2024 i zapoznania z materiałami informacyjnymi dostępnymi na stronach:
Official website of World Wetlands Day by Ramsar – 2 February – World Wetlands Day
Ramsar (Ramsar Sites Information Service).
Światowy Dzień Mokradeł 2024 – Ministerstwo Infrastruktury – Portal Gov.pl (www.gov.pl)
Poland | The Convention on Wetlands, The Convention on Wetlands (ramsar.org)
Położenie obszarów Ramsar w Polsce na tle innych form ochrony przyrody można sprawdzić na stronie Geoserwisu GDOŚ.
